Ludoj / púklori, tóglori
V-u ankaŭ sub sporto,
| na-báśla | ludi | Juk.: báaxal 'spielen'(#K), 'to play'(#W) | báślelo | ludilo |
| na-púkla | Keĉ.: pukllay | púklelo | ||
| na-tógla(#1) | Mong.: тоглох [togloĥ] | tóglelo | ||
| na-túda(#2) | Kor.: tu.da | túdelo | ||
| gupúdu(#3) | hazardo | kunmetaĵo el gu(-) "al(-)" kaj dua parto de kitpúdaw "alikaze" | gupúdaw | hazarde |
| kánsi | ŝanco | Ndl.: kans | jojkánsi | bonŝanco |
| penlémuti(#4) | puzlo | kunmetaĵo el péno "kapo", na-léma "rompi" kun sufikso | na-penlémuta | puzli |
| na-pitzíla | pilkumi | Maj.: pitzil | ||
| puánu(#5) | poento | Turk.: puan | ||
| na-réjta | kaŝi | Hung.: rejt 'to hide' ("kaŝi") | na-réjtujna | kaŝiĝi, kaŝi sin |
| úlgi | rolo | Mak.: улога [úloga] | na-úlga | roli |
| paoúlgi | ĉefrolo | |||
| utojgwélkaw | verŝajne | kunmetaĵo el utója "vera" kaj na-gwélka(#6) "ŝajni" | utojgwélkeśo | verŝajneco |
| vîmeźi(#7) | enigmo | derivaĵo el vî "scii" kun sufikso | vîmeźa | enigma |
| wásnjo(#8) | kazino | kvazaŭdiminutivo de wási "domo" |
- #1: Ankaŭ uzata en "sciencaj" terminoj, kiel ekz. peśtóglo "preludo". Krome se temas pri rolo en teatraĵo, se na-ućtúda "aktori" estas tro konkreta. Krome el tio deriveblas ekz. na-pûtógla "ludi muzikon kiel menestrelo", iel inspirita de Ger.: Spielmann.
- #2: Kutime aperadas en kunmetaĵoj, kiel montrata sekve.
- #3: Pli malpli laŭ Ger.: Zufall, Ndl.: toeval.
- #4: Inspirita de Ĉeĥ.: hlavolam, Rus.: головоло́мка.
- #5: Ne miksu ĝin kun poan "mil", poáni "sinjorino" kaj poánu "sinjoro".
- #6: Tio estas unu el du derivajoj de na-gwéla "vidi". La dua estas na-gwélma "aperi".
- #7: Inspirita de Turk.: bilmece 'riddle, enigma' ("enigmo").
- #8: Laŭ la rilato de It.: casino kaj casa. La formo wásko ne eblas pro homonimeco kun wásko "ŝnuro, ŝnurego" kaj wásko "nubo".
- #K: Laŭ 'Kauderwelsch'.
- #W: Laŭ 'Wiktionary' ("Vikivortaro").
El "túda" / ísot "túda"
| Kitake | Esperante | Rimarko |
|---|---|---|
| bawtúdi | pantomimo | laŭvorte "mutludo", el mallongigo de báwda "muta" kaj -túda "ludi" |
| bèrditúdo | mimiko | laŭ Ger.: Gebärdenspiel |
| divtúdo | dramo | kunmetaĵo el díva "spekti" kaj -túda "ludi" |
| kalamtúdo | kalemburo | laŭvorte "vortludo", sed kun alia komenco ol la sekve menciota vorto |
| neźtúdo | mimiko | laŭ Ger.: Mienenspiel |
| na-njâćtúda | imiti | laŭvorte "ripet-ludi", sinonimo na-hújra "imiti" |
| pûtúdo | koncerto | kunmetaĵo el pû- "sono; muziko; ..." kaj -túda "ludi" |
| skumtúdo(#1) | tragedio | kunmetaĵo el la mallongigo skum- el skúmja "malgaja" kaj -túda "ludi" |
| na-sojtúda(#2) | ludi (muzikon/muzikilon), muziki | kunmetaĵo el mallongigo soj- "soni" kaj -túda "ludi" |
| sontúdo | vortludo | laŭ Esperanto vortludo, Id.: vortoludo, Ger.: Wortspiel |
| na-tojstúda(#3) | ludi (sonregistraĵon, vidbendon) | kunmetaĵo el varianto tojs- (de tojn "du") kaj -túda "ludi" |
| na-ućtúda | aktori | laŭvorte "okaz-ludi" |
| ućtúderju, -i | aktoro, -ino | |
| veseltúdo(#4) | komedio | kunmetaĵo el veséla "gaja" kaj -túda "ludi" |
| na-zentúda | ludi muzikon | kunmetaĵo el zéni "muziko" kaj -túda "ludi" |
- #1: Inspirita de Ger.: Trauerspiel (apud Tragödie), Ĉin.: 悲劇 [bēijù].
- #2: Parte inspirita de Fin./Ingr.: soittaa, kies radikon ĝi eĉ enhavas. La transitivecon ĝi heredas de la ligenda verbo. Ke estas aparta verbo por tio, estas subtenata de pliaj lingvoj, kiel ekz. Gua.: mbopu. Krome el tio deriveblas ekz. sojtúdelo "muzikilo".
- #3: Parte inspirita de Fin.: toistaa, kies radikon ĝi eĉ enhavas.
- #4: Inspirita de Ger.: Lustspiel (apud Komödie), Ĉeĥ.: veselohra (apud komedie).
Ludiloj / púklelori, tóglelori
Ilecaj ludiloj
| cejájo(#1) | ludglobeto, rulglobeto | kunmetaĵo el la mallongigoj ce- "roko; ŝtono" kaj jaj- "ovo" |
| díslo | ĵetpluredro, ludpluredro | Irl.: dísle |
| kvúti(#2) | kubo(#3) | Fin.: kuutio(#4) |
- #1: Laŭvorte "ŝtonovo".
- #2: Dum kuboludado estas uzataj ses apartaj numeraloj. Alternative eblas kunmetaĵo tlidkvúti.
- #3: Por la ludilo ekzistas kunmetoj, nome ĵetkubo, ludkubo. La simpla vorto krome estas uzata por la matematikaj sencoj.
- #4: Parencas Fin.: kuusi, kuute- "ses", Est.: kuus (Gen.) kuue, Ĥat: kut, (S): hot, Kom.: kvat', kvajt, Udm.: kwat', Sam.: gut'tâ, Mans.: hoot, qåt, Mar.: kut, Mrdv.: koto, Hung.: hat
Sportecaj ludiloj
| hohtsémo | pilko | Ĉjn.: hóhtsémo |
| pílto | Keĉ.: piluta, Vask.: pilota | |
| prìgowásko(#1) | saltoŝnuro | Rus.: прыгать [prygatj] + Keĉ.: waska |
| śúpelo | balancilo (fojfoje pendolo) | Ltv.: šūpoles, el šūpot |
| vípi | baskulo(#2) | Ger.: Wippe |
- #1: Varianto prùjgowásko.
- #2: En la teknika senco, foje tradukata per "levilo", aperas alia termino, nome svíri.
Ulecaj ludiloj
| bíbi | pupo | Ger.(dial.): Bibbi |
| lálko | Pl.: lalka | |
| cvrko | smurfo | Ger.: Zwerg |
| dáwćo(#1) | pluŝurso | varianto de dáwto "urso" |
| mojkdáwto | kunmetaĵo el mójku "pluŝo" kaj dáwto "urso" | |
| mojkímbo | pluŝbesto | kunmetaĵo el mójku "pluŝo" kaj mallongigo -imb- "-best-" |
- #1: Ŝuŝa konsonanto inspirita de Pl.: miś, kiu havas la sencojn kaj de la besto kaj de la pluŝbesto.
Tabuloj / dúburi
| śátro | ŝako | Mong.: шатар [šatar] |
Ŝako / śatro
| ádvo(#1) | ĉevalo | Mong.: адуу [aduu] |
| ájru | kuriero | Got.: 𐌰𐌹𐍂𐌿𐍃 [airus] |
| bóndu(#2) | peono | Isl.: bóndi, Sve.: bonde |
| kóśki | turo | Geo.: კოშკი [ḳošḳi] |
| májlki | reĝino | Ajm.: malku 'rei' & Jid.: מלך [mejlech] |
| májlku | reĝo |
- #1: Ankaŭ uzata por la besto kaj bruto.
- #2: La signifo "kamparano" nur aperas regione. La etimo estiĝis el participo de Mn.Nor.: búa 'to reside, to live' ("loĝi"), rilatanta etime al na-búga "konstrui".
Kartoj / nájpori
Enkonduko
| nájpo(#1) | karto, ludkarto | Kat.: naip, His.: naipe |
| nàjpopúklo | kartoludo | vidu supre |
- #1: Eblas derivaĵo pùklonájpo "ludkarto". Por neludaj kartoj estas la termino bátri "karto".
Kvar koloroj
| césko | trefo | ♣ | Mong.: цэцэг [ceceg] |
| hérti | kero | ♥ | Fin.: hertta |
| rújtu | karoo | ♦ | Fin.: ruutu & Ndl.: ruiten |
| śópu | piko | ♠ | Ndl.: schoppen, Luks.: Schëppen |
Kartaro / nájpolo
Jen tabelo kun la ordo de terminoj laŭ artikolo "ludkarto", en la angla Vikivortaro.
| túzu | aso | Rus.: туз [tuz] |
| tí'u | unuo | Brm.: ti' |
| lámu | duo | Orm.: lama |
| tójću | trio | Fin.: toinen 'zweiter' ("dua") + Fin.: yksi, Est.: üks; Hung.: egy |
| vátu | kvaro | Sngr.: vati |
| ŋóhu | kvino | Jap.: 五 [go] & Tib.: nga, Kant.: ng5 |
| ŋójcu | seso | Jap.: 五 [go] & Tib.: nga, Kant.: ng5 + Fin.: yksi, Est.: üks; Hung.: egy |
| séjcu | sepo | Fin.: seitsemän, Est.: seitse |
| káhhu | oko | Fin.: kahdeksan, Est.: kaheksa |
| tósu | naŭo | Tuv.: тос [tos] |
| kújmpi | deko | Fin.: kymppi |
| mínkunju(#1) | fanto | Ĉks.: minko' + sufikso |
| nájni | damo | Fin.: nainen |
| mínku | reĝo | Ĉks.: minko' |
| dádlu | ĵokero | el dáda "granda" + l |
- #1: Plejparte laŭ Ĉks.: minko' oshi'' 'jack (in cards)' ("fanto").
Al la sekva ĉapitro
12.09.2025