Kitakujo 

La alfabeto kaj skribo de la Kitaka / Tla bócolo va ráśti kitákani kélini

Ĉiu vorto estu legata, kiel ĝi estas skribita. Do ĉiu litero nur havas unu legeblon. Historiaĵo en la ortografio ne aperu.

1. Latinida alfabeto / kilatinída bócolo

Ĝia latinida skribo konas diakritajn literojn, do la jenajn:

Kitake Esperante germane pole Ĉeĥe, slovake, sorabe,
kroate, litove, latve
ć ĉ tsch cz/ć č
ś ŝ sch sz/ś š
ź (dź) ĵ (ĝ) - (dsch/ge) ż/zi/rz (dż) ž (dž)

Nur unu escepto kompare al Esperanto ekzistas:

w ŭ belorusa: ў RIM: Kiel en la soraba, angla, indonezia, keĉua k.a.

a) La tuta alfabeto / tla vísa bócolo

litero nomo litero nomo litero nomo litero nomo litero nomo
a b c ć d
e f g h i
j k l m n
ŋ o p q[kv] r
s ś t u v
w [u] x y z ź
'                

RIM: La litero sur roza fono ekzistas nur en internaciaj vortoj; sur ora fono ekzistas krom tie ankaŭ en dialektoj kaj parencaj lingvoj kiel vokalo inter u kaj i; sur verda estas krome uzata por alia sono (variaĵo de k) en dialekto.

Por E-a ĝ estas uzata la kunmeto dź (v-u supre). Por E-a ĥ estas uzata duobla h, do hh (túla ha "duobla ho"). En sensupersignaj programoj povas esti uzata anstataŭa h, do ch (por ć), sh (por ś), zh (por ź). Krome ŋ anstataŭeblas per ng (Komparu kun germana, angla, svahila, vjetnama kaj indonezia ng!). Iu ĥaosiga mikso ne estu permesata. W ankaŭ aperas ekster diftongoj!

La litero ' (u'i) nur estas skribata ene de vortoj, se kunpuŝiĝas vokaloj, ĉar ĝi nur staras antaŭ aŭ inter vokaloj. Ĝi sonas kiel la neskribata sono en la germana lingvo, kiu estas prononcata antaŭ komenca vokalo. ' ĉiam prononcatas, sed ne skribatas antaŭ komenca vokalo, ekz.: ábru ['abru] "plumo", acíno ['acino] "cedro". Meze en iu vorto ĝi ĉiam staras inter vokaloj, ekz.: hi'e "jen".

Jen kelkaj rimarkoj pri la ĝusta prononco!

Sociolektaj aldonaĵoj / sociolektari gudájasori
Retrofleksoj / bek-bùjki-búnjori

Jen la plej granda aldonaĵo, konsistanta el: d¸, t¸, n¸, l¸, r¸, s¸. La postmetita signo ¸ markas ĉiujn retrofleksajn konsonantojn. Ili havas ekvivalentojn en kelkaj lingvoj: sveda, norvega, angla, ĉina, vjetnama, hindia, abĥaza kaj dravidaj. En la alfabeta ordo ili sekvu post la literoj, el kiuj ili estiĝis, sed s¸ post ś. Kaj la koncerna liternomo havu sekvan vokalon u, kiel ekz. d¸u. Retrofleksa r kiel en la Usona angla tre maloftas kaj ĉiam devas esti distingata de la normala variaĵo.

Jen ekz-oj:

t¸ altpát¸i okcidento    
nát¸i nokto    
pát¸i paŝo na-páta akiri, ricevi, gajni
t¸ápo radiko na-tápa bruli
d¸ d¸ága hela dágu varmego
s¸ mís¸a konfuza    
r¸ na-r¸ája morti rájo civitano

En la sama radiko ne povas aperi du retrofleksoj kune.

Ili modelas jene:

Kit. Sve.(#1) Nor. Angl. Ĉin. Vj. Hin.,
Beng.(#2)		 Pnĝ.(#3) Pŝt.(#4) Abĥ. Kuĉ.(#5) Vask. Bur.
d¸ rd         ḍ (ḍh)(#6) ḍ (ḍh) ḍ       ḍ
t¸ rt   tr     ṭ (ṭh)(#7) ṭ (ṭh) ṭ       ṭ (ṭh)
n¸ rn         ṇ(#8) ṇ ṇ        
l¸ rl           ḷ          
s¸ rs     sh [ʂ]         ʂ sr (rs) [ş] s [ṣ]  
z¸                 ʐ zr (rz) [z̧]    
-                 dʐ dr [ḑʐ]   3̣̌
-       zh [ţʂ], ch [ţʂh]         tʂ (tʂ¸) tr [ţʂ] ts [c̣][ţʂ] č̣ (č̣h)
r¸     r -r   ṛ (ṛh)(#9) ṛ ṛ       ṛ
Langoklaka sono / kàlju-vláća búnjo
Jen duobla prononco de mi.

Transpreniĝis nur la plej facile prononcebla sono, nome tiu, kiu estu prononcata tie kie normale estiĝas la sono c. Sed la maniero estas la granda diferenco, t.e. vi devas fakte "suĉi" ĝin. La uzata litero por ĝi estas ç(#1), ĉar c jam estas normala afrikato. Apud ĝi ne facilas prononci normalan konsonanton, do ĝi aperu nur antaŭ vokalo kiel komenca sono de iu vorto aŭ post vokalo kiel fina sono.

Francoj, portugaloj, albanoj kaj turkoj, atentu, ke vi ne prononcu ç jene!

kiel s kiel ĉ
francoj, portugaloj albanoj, turkoj

Sed kiel Ksosoj {Xhosa}, Zuluoj kaj aliaj prononcas la literon c! La sono ankaŭ aperas en la germana lingvo kiel interjekcio.

Ekz.:

biç supozo, espero Mong.: биз [bidz]
çáwi kirko Kos.: i|cawe [5, ii]
çuj(#1) emfato Mong.: сүү [süü]

b) Skemo de la konsonantoj / skémo subúnjorini

    Bilabialoj Dentolabialoj Alveolaroj Retrofleksoj Palataloj Velaroj Glotalo
Eksplozivoj voĉaj b   d d¸   g  
senvoĉaj p   t t¸   k  
Nazaloj   m   n n¸ ñ [nj] ŋ [ng]  
Lateraloj       l l¸      
Rulaĵo       r r¸      
Frikativoj voĉaj   v z   ź [j]    
senvoĉaj   f s s¸ ś [ŝ] hh [ĥ](#1) h(#2)
Afrikatoj voĉaj     dz   dź [ĝ]    
senvoĉaj pf c   ć [ĉ]    
Glitoj   w [ŭ]       j    
Langoklako       ç        

Verda - kiel en Esperanto, helturkisa - sama prononco, sed alia skribo, flava - kiel en la Germana, oranĝa - kiel en la Hindia, Sveda, …, blua - kiel en la ĉeĥa, pola, hispana, kaj aliaj(#1), roza - kiel en la Kosa, Zulua kaj aliaj afrikaj lingvoj. Lavendo-kolora - kiel en la Germana(#2), Angla(#2), Bantuaj, Vjetnama, Indonezia kaj aliaj lingvoj. Oranĝaj kaj roza nur aperu sociolekte!

c) La Kitakaj diftongoj / tla kitákari snew-búnjori

  j w a e o
a aj aw(#1) - - ao
e ej ew ea - eo
i - iw ia ie io
o oj ow oa - -
u uj - ua - uo

RIM: La dike skribitaj formoj havas ekvivalentojn en Esperanto.

Ekz.:

bajtu, ćútaja, hájta, kajla, maj, májlku, na-hájpa, na-ispája, na-mája, taj, tájami áwtima, dáwto, gáwro, káwa, káwku, na-áwsa, na-gáwta, njáwka, tawku, táwti - - ćáo, ćaohhu, dáo, gao, hao, jáo, láo, mánao, máoni, pao-, saodu, tisáo, váo
béjno, déjlo, héjla, kéjko, léjpi, méjsi, na-déja, na-gréjpa, na-sméja, péjo, skéjo, véju, véjnu Ewropi, na-ćéwta, na-léwa, na-pinéwa, snew beáli, keáka, keánu, mêa, meáka, seána - peoso
- biw, díwbja, giw, na-gíwta, na-kríwsta, tiw niátu, siámo na-piéna, tiéma rioću
dójgo, kóje, moj, na-dójda, na-gója, na-hója, rója, toj, tvoj, vóju dow, kow-, nówsu boáli, boári, koáno, na-hoaka, na-noáda, na-toána, roágu, toakti - -
bújći, ćúja, dúja, na-mújka, tújpo - ćuángu, kúapu - na-puóśa, púoli

La Kitaka havas tri grupojn de diftongoj, nome falantajn (markitaj oranĝe), glitajn (markitaj flave) kaj malfalantajn (markitaj verde).

Laŭlingva tabelo de diftongoj

Lingvoj La falantaj estas tre oftaj en la mondo La malfalantaj estas malpli oftaj Fonto
Ĝermanaj lingvoj
Ger. ei/ai [aj], eu/oi [oj] kaj ui [uj]; ir/ihr [i:ǝ], ür [ü:ǝ],
ur [u:ǝ], er [e:ǝ], ör/öhr [ö:ǝ], (or/ohr [o:ǝ])		   dtv-Atlas Deutsche Sprache,
paĝo 18
Mez.aGer. ei [ej], ou [ou], öu ie, uo, üe (el ili fariĝis longaj vokaloj)  
Mn.aGer. ei [ej], ou [ou] eo > io > ie, iu, uo  
Ndl. ui [öi], ij/ei [äi], ou [au]   Kauderwelsch Band 66,
"Niederländisch Wort für Wort",
paĝo 11
Afr. ei/y [ej], ou, ui [öi], ai, aai, eeu [iu], ooi, oei [ui];
ee [ië], oo [uë], eu [öü]		   Kauderwelsch Band 23,
"Afrikaans Wort für Wort",
paĝoj 15-16, 13-14
Angl. ay/ai [ei], ou/ow [au], oy [oi], i [aj]   Kauderwelsch Band 64,
"Englisch Wort für Wort,
paĝoj 13-14
Nor. au [äü], ei [äi], øy [öi]   Kauderwelsch Band 30,
"Norwegisch Wort für Wort",
paĝo
Dan. eg/ej/ig [ai], øj/øg [oi], øu [öu], eu/ev/äv [äu],
iv [iu], yv [üu], ag/av/af [au]		   Kauderwelsch Band 43,
"Dänisch für Globetrotter",
paĝo 10
Isl. á [au], ó [ou], æ [ai], ei/ey [äi], au [öi]   Kauderwelsch Band 13,
"Isländisch für Globetrotter",
paĝoj 12-13
Latinidaj lingvoj
Fr. ail, ui [üi] oi/oy [oa] "Französich Wort für Wort",
paĝo 17
It. ai, ei, oi ie, uo  
Baltaj lingvoj
Lit. ai, au, ei [ej], ui ie [ije], uo Kauderwelsch Band 54,
"Litauisch für Globetrotter",
paĝo 14
Ltv. ai, au, ei, ui, oi ie Kauderwelsch Band 82,
"Lettisch Wort für Wort",
paĝo 18
Slavaj lingvoj
Mn.Ĉeĥ.   ie, uo (el ili fariĝis: í, ů,
do longaj vokaloj)		  
Ĉeĥ.      
Iranaj lingvoj
Pŝt. ay, ǝy, oy   Kauderwelsch Band 91,
"Paschto Wort für Wort",
paĝo 16
Finnougraj lingvoj
Est. ae, au, ei, eu   Kauderwelsch Band 55,
"Estnisch für Globetrotter",
paĝo 13
Fin. ai, ei, oi, ui, yi, äi, öi, au, eu, iu, ou, äy, ey, öy ie, uo, yö "Langenscheidts praktisches
Lehrbuch Finnisch", paĝoj 20-21
kaj
Kauderwelsch Band 15,
Finnisch für Globetrotter",
paĝo 15
Sam.   ea, ie, oa, uo "Lehrbuch der saamischen
(lappischen) Sprache", paĝo 16
Aŭstroaziaj lingvoj
Km. ai [aj], ao [au], e·y [ej], ey [ej] ea, ia, oa, ua Kauderwelsch Band 62,
"Kmer für Globetrotter",
paĝoj 14-15
Aŭstronezaj lingvoj
Ceb. ay [aj]   Kauderwelsch Band 136,
"Cebuano (Visaya) Wort für
Wort", paĝo 16
Fiĝ. ai, eo, au, ea, ei, eu, oi, ou, ui ie, io, oa, ua, ue Kauderwelsch Band 166,
"Fischianisch Wort für Wort" , paĝoj 16-17
Ind. ai, au, oi   "Lehrbuch der indonesichen Sprache",
paĝoj 18-19
Malaj. ai, au, oi   Kauderwelsch Band 26,
"Malaiisch für Globetrotter",
paĝo 11
Malag. ai/ay [aj], ao [aû,au], oi/oy [ûi,ûj] oa [ûa,uâ], io, eo Kauderwelsch Band 41,
"Madagassisch für Globetrotter",
paĝo 11 kaj "reader_inseln",
paĝo 85
Maori ai, ae, ao, au, oi, oe, ou   Kauderwelsch Band 216,
"Māori Wort für Wort", paĝo 16
Kreolaj lingvoj
Pat. ey, ai, iie, ie oa Kauderwelsch Band 59,
"Patois Wort für Wort",
paĝo 15 …
Tokp. ai [aj], au [aŭ], oi [oj]   Kauderwelsch Band 18,
"Pidgin-englisch für Papua-
Neuguinea", paĝo 13
Altajaj lingvoj
Mong. aj, oj, uj, üj, ej ua, ia, iu Kauderwelsch Band 68,
"Mongolisch für Globetrotter",
paĝo 18
Afrikaziaj lingvoj
Ar. ai [aj], au [aŭ]   Kauderwelsch Band 2,
"Hocharabisch Wort für Wort",
paĝo 17
Malt. ie, aw [aŭ], ew [eŭ]   Kauderwelsch Band 117,
"Maltesisch Wort für Wort",
paĝo 19
Ĉintibetaj lingvoj
Ĉin. ai, ao [au], ei [äi], ou   "Hochchinesisch Wort für Wort",
paĝoj 15-16
Kant. ao/eo [au], ei [aj], iu, ou, ui, êu [öü], éi [ej]   Kauderwelsch Band 20,
"Kantonesisch Wort für ",
paĝoj 13-14
Dravidaj lingvoj
Tam. ai, au   Kauderwelsch Band 39,
"Tamil Wort für Wort",
paĝo 25
Plansprachen
Esp-o aj, ej, oj, uj, aŭ, eŭ    
Tlng. ay, ey, Iy, oy, uy, aw, ew, Iw   "Das offizielle Wörterbuch
Klingonisch / Deutsch, Deutsch /
Klingonisch", paĝo 17
Kvn. ai, au, oi, ui, eu iu "Elbisch",
paĝoj 76, 197
Snr. ai, ei, ui, au, ae, oe   "Elbisch",
paĝoj 128, 207
Mandeaj lingvoj
Mand. ai, au, oi, ey   Kauderwelsch Band 95,
"Mandinka für Gambia - Wort für
Wort", paĝo 17
Kvaaj lingvoj
Tvia ae, ei, au, ei, ui ia, eɛ, ua, ie, ea, ue, io, oɔ, oa Kauderwelsch Band 169,
"Twi für Ghana", paĝo 18
Kitaka aj, ej, oj, uj; aw, ew, iw, ow ia, oa, ua; ie; io, uo  

2. Ne ekzistantaj sonoj anstataŭendaj / Nem bújtari búnjiri ilóke-edvari

a) Vokaloj / ić-búnjori

Sonŝanĝo Etimoj Praŝtupoj Kitaka Senco
ö > Kit. o; e, oj Pld.: utdöcht "elpensita"   utékta artefarita, elpensita, inventita
Kaz.: tört, Turk.: dört;
Mong.: döröw		   dor kvar
Pld.: Gör   gójro infanaĉo (<infaneto; knabino)
Mong.: төр [tör]   tójru ŝtato
Mong.: өтөг [ötög]   ójtego sterko
ü > Kit. u; i, uj Fin.: syy   sújvo kaŭzo
Mong.: üdseh-   -újdza rigardi (<vidi)
ơ > Kit.: oj, ow Vj.: thơ   tóju letero
Vj.: thở   -tówa ĝemi
ự > Kit.: uj Vj.: múc(#1)   mujk(#2) ĉerpi
ə > Kit. -, e, -i Snĉ.: inəs   ínsi kesto
Snĉ.: sx̣ənəʔ   skíni kruro
Snĉ.: qwinəkwəs   kwín(i)kwesi korpa hararo
ı > Kit. i, u, uj Gua.: ypy   újpi origino
Gua.: kyrỹi Prakit.: kujrì kújra delikata
å > Kit. a, o Km.: khyå'l   kjálo vento
Hung.: darab   dárbo peco
v [Ą] > Kit. a, -e, -i, -o, -u Ĉer.: u-li-di-tlv   uldítle apud
ĩ [į] > Kit. i; î($) Gua.: tatĩ*   táti pikilo
õ > Kit. o, on; ô($) Gua.: ñarõ Prakit.: njaronà njárona sovaĝa
ā > Kit. a, â($) Mong.: tsadlaa Prakit.: cadlā cádla sata
ē        
ī        
ō > Kit.: o, vo, oh(") Jap.: mōsō Prakit.: mōsō;
>Mn.Kit.: mósuo
(dial.: muóso)		 mósvo iluzio, fiksa ideo
Jap.: nō Prakit.: nōu;
>Mn.Kit.: nuóhu		 nóhu cerbo
ū > Kit. u, uv, û($) Fin./Est.: kuu Prakit.: kūa;
>Mn.Kit.: kúwo		 -kúvo monato
Mong.: nuur Prakit.: nūru;
>Mn.Kit.: núwru		 núvru lago
ė > Kit.: e Lit.: dėti   -déta meti
ɔ́ > Kit.: o Sng.: ngbɔ́   ŋóbo ĝemelo

RIM: ($) Ne estas longa, sed dua-tonema vokalo!

(") H ĉi tie ne longiĝas kiel en la germana!

b) Konsonantoj / subúnjori

Sonŝanĝo Etimoj Praŝtupoj Kitaka Senco
th > Kit. t, s, (f), (ć) Kim.: iaith   jájti, jájsi ĵargono (<lingvo)
Angl.: thank   féŋ-(S) dank-
Alb.: lajthí   lájći avelo
dh > Kit. d, dz, z Alb.: dárdhë Prakit.: dárdzi dárzi piro
þ > Kit.: d Gt.: þlaqus Prakit.: dlakvù dlákva mola
Gt.: þiubjô Prakit.: diubjò díwbja sekreta
z > Kit. s        
mb- > Kit. emb-, omb- (Vv) Sva.: mbinu   embínu ruz(aĵ)o
Gua.: mbopi   ombópi vesperto
Gua.: mberu   embéru tabano
mk- > Kit. k- Sva.: mkono   koánu mano
mr- > Kit. emr-, omr- (Vv) Sva.: mradi   emrádi plano, projekto
mt- > Kit. t- Sva.: mtoto Prakit.: mtoto (dial. tmoto)
> Mn.Kit.: toto (tomto)		 tóto (tómto, tónto) infano
nd- > Kit. end-, ond- (Vv) Alb.: ndal   -ondála malpermesi
Sva.: ndizi   endízi banano
mr- > Kit.: mVr- Sor.: mróz   mórzu frosto
kh > Kit. k, kVh Cig.: kher   kihéri ruldomo (<domo)
Km.: khyå'l   kjálo vento
ph > Kit. f, p, pVh Vj.: phép   fépi regulo
th > Kit. t, tVh Vj.: thơ   tóju letero
Vj.: tháp   tihápu turo
Bng.: thala   tihálu telero
bh > Kit. b, (bVh) Tib.: b'uram   burámu bruna kando
dh > Kit. d, (dVh) Sans.: dhatu   dahátu radiko (gram.)
gh > Kit. g, (gVh) Sans.: megha- Prakit.: méga mégi nubo
gh/ğ > Kit. g        
bw > Kit. b Knjr.: ubwoko   ubóko tribo
ngb > ŋVb Sng.: ngbɔ́   ŋóbo ĝemelo
t¸ > Kit. t, r, l (nur sociolekte)        
j [dj-dĵ] > Kit. dz, dj, dź Gua.: juky Prakit.: dzukvì dzúkva simpatia
Gua.: tuju   túdju ŝlimo
gd > Kit. kt, -ikt-, -Vkt- Mong.: -гд- [-gd-]   -ikt- -ata, -ita, -ota
Mong.: helegdeh   -hélikta esti dirata
Mong.: üdsegdeh   -újdz-ikta esti rigardata
lh > Kit.: lk, l, lVh Het.: palhi/Luv.: palha Prakit.: palĥà, -ì palka larĝa
nĥ > Kit.: nk, nj Mong.: цонх(он) [conĥ(on)] Prakit.: conĥo cónko giĉeto
sx/ṣx [sĥ] > Kit.: sk Snĉ.: sx̣ənəʔ   skíni kruro
qw > Kit.: kw, (kv) Snĉ.: kwinəkwəs   kwín(i)kwesi korpa hararo
Snĉ.: qwin¸əq   kwínki puba hararo
q > Kit.: k Keĉ.: senqa Prakit.: sénka sénki nazo
Snĉ.: qwin´əq   kwínki puba hararo
Keĉ.: yanqa Prakit.: jankà jánka vana
f [ɸ(#1)] > Kit.: f [f], (p) Jap.: feri   féri pramo
Jap.: furái   furáhi rostaĵo
Jap.: fûu   fúu ĉiu vetero
tschn [tçn(#2)] > Kit.: ćVn Km.: tschnot   ćónta stria (kolore)
ɬ > Kit.: l Snĉ.: ɬeĉ   léća malhela
t > Kit.: t Ar.: watan   watáno hejmlando
wˀ > Kit.: w Aĉum.: aswˀu   -aswu -arbo
ƕ > Kit.: v Gt.: ƕaírnei   vérni kranio

RIM: (S) Tio estas slanga vorto.

(Vv) depende de radika vokalo, e antaŭ e kaj i resp. o antaŭ a, o kaj u.

3. Ekvilentaj literoj / sémtari bóciri

lingvoj litero kitake ekz. alilingve ekz. kitake traduko
ĉeĥa, slovaka, kroata,
litova, latva		 č ć      
š ś šìs(#1) śi- ĉi-
ž ź      
pola cz, ć ć      
sz, ś ś szum śúmu bruo
ż/zi/rz ź orzech oźéki nukso
turka c dź      
ç ć çanta
seçmek		 ćánti
na-séća		 teko
elekti
j ź      
ş ś ekşi
şapır
-daş		 ékśa
śap
-daś		 acida
ŝmac
samXano
y j meyva [mejva]
duygu		 méjvi
dújgu		 fruktoj
sento
indonezia c ć cium ćíumu nazkiso
j dź      
y j      
angla ch k; ś; ć      
sh ś      
j dź      
y j; i      
keĉua k, q k senqa sénki nazo
y j yuraq júrka blanka

RIM: Se vi opinias, ke iu ekvivalento mankus, eble ĝi troviĝas en la antaŭa ĉapitro, ĉar fakte la koncerna litero ne estas transprenata rekte pro manko de la respektiva sono. (ekz. pola ł > l, malmola l mankas!)

4. Propra alfabeto / óma bócolo

Enkonduko / Enbrúŋeni

Atentu, ke la Kitaka ankaŭ havas propran skribon, jene teksteton en ĝi:

Kitaka frazo

Latin-litere: Ka tu teképa natóka tla kitákan kélin? "Ĉu vi povas paroli la Kitakan lingvon?"

Elementoj / Élmori

La literoj konsistas el elementoj.

a2

La cirklo [ruĝa] ĉe la vokaloj nomiĝas róu "buŝo", kaj rondas kiel buŝo, se oni prononcas vokalon kiel o. La anguleto [verda] ĉe la vokaloj nomiĝas gáŋo "lango", ĉar la langa pozicio en la buŝo distingas la vokalojn.

Voĉa dentalo, de de
Senvoĉa velaro, ka ka
Voĉa labialo kaj nazalo, em em
Voĉa labialo-dentalo kaj frikativo, ve ve
Voĉa dentalo kaj glitalo, el el
Senvoĉa afrikato kaj dentalo, ce ce

La horizontala strio [ruĝa] ĉe la konsonantoj nomiĝas álupu "lango", ĉar la formo kaj pozicio gravas por la distingo de la konsonantoj. La "oveto" [blua] ĉe la voĉaj konsonantoj nomiĝas ipóso "gorĝo", ĉar tie la gorĝo voĉigas la konsonanton. La angulaĵo maldekstre de la litero montras la konsonantan klason; ĉe labialoj rondas supre kiel la lipoj [malhel-verda]; ĉe dentaloj ĝi pintas kiel la dentoj [hel-verda]. La anguleto [viol-kolora] super la baza linio uzata ĉe velaroj nomiĝas kôgaju "palato", ĉar ĉe tiaj konsonantoj la lango alproksimiĝas al la palato. La nazo-simila angulaĵo [oranĝa] super la baza linio nomiĝas múju "nazo", ĉar la nazo helpas prononci tiajn konsonantojn. La streketo kun cirkleto [bruna] metita sur la maldekstran "distingilon" nomiĝas kvármi "diagonala trabo" kaj montras, ke la koncerna konsonanto estas frikativo. Glitaj konsonantoj ondigas la "langon" [ruĝa]. Afrikatoj havas sub la "lango" malgrandan "vosteton" [siringo-koloran].

Literaj nomoj / Bócari námiri

Konsonantoj /
  labialoj labio-dentaloj dentaloj velaroj palataloj
vòśti-búnjo vòśti-dànti-
búnjo		 dànti-búnjo dùjko-búnjo kôgaju-búnjo
tipoj litero nomo litero nomo litero nomo litero nomo litero nomo
plozivoj voĉaj kitaka be (bo) be     kitaka de (do) de kitaka ge (go) ge    
plozivoj senvoĉaj kitaka pe (po) pe     kitaka te (to) te kitaka ka (ko) ka    
frikativoj voĉaj     kitaka ve (vo) ve kitaka ze (zo) ze        
frikativoj senvoĉaj     kitaka ef (fo) ef kitaka es (so) es kitaka hahu/hhi [ĥi] hhi [ĥ] kitaka ha (ho) ha
nazaloj kitaka em (mo) em     kitaka en (no) en kitaka ŋi (-) ŋi kitaka meaka ne (nja) ña
lateraloj         kitaka el (lo) el        
vibrantoj         kitaka er (ro) er        
glitaloj kitaka wu (ŭo/vavo) wu             kitaka jo jo
afrikatoj voĉaj         kitaka de su ze dze        
afrikatoj senvoĉaj         kitaka ce (co) ce        
molaj frikativoj voĉaj         kitaka de su źi dźi        
molaj frikativoj senvoĉaj         kitaka ći (ĉo) ći        
ŝuŝaj voĉaj         kitaka źi (-) źi        
ŝuŝaj senvoĉaj         kitaka śi (ŝo) śi        

Se vi havas proponojn pri tio, kiel oni skribu dialektajn kaj sociolektajn sonojn, bonvolu sendi ilin al tlustulimu@web.de.

Vokaloj / I ć-búnjori
kitaka u u kitaka i greka y kitaka i i
kitaka o o     kitaka e e
    kitaka a a    

RIM: Pro teknikaj problemoj mi enmetis ĉi tie grafikojn.

Al la sekva ĉapitro
28.12.2021