Atentu, ke la sekvaj skemoj nur estas modeloj por transpreno de ablaŭto-sistemoj.
Laŭ la Litova, Rusa, Latina, Greka, Gota, Islanda kaj Germana lingvoj. Aparte enkrampaj formoj nur gravas pro la kompleteco. Ili ne iras Kitaken! Kursivaj formoj venas el la malnovaj evolu-fazoj de la lingvoj.
| modeloj | sencoj | DBS #1 | HBLS #2 | TWB #3 |
|---|---|---|---|---|
| bélsti; báldyti | frapi; frapadi | 283 | ||
| berti; barstýti; bìrti, byrėti | (dis)ŝuti, (dis)semi; ??; ŝutiĝi | 78, 283,285 | 222,221 | |
| bèsti, beda, bedė; badýti | enpiki; pikadi | 106,103EL | 285 | |
| brìsti, breñda, brìdo; braidýti | vadi; vadadi | 108EL | 278,285 | 223 |
| dangstýti; dengti | kovradi; kovri | 112,115EL | 285 | |
| dirti, dera, dyre | senhaŭtigi; senfeligi; bati, vipi | 278 | ||
| essen; aß, gegessen | manĝi; mi/li manĝis, manĝita | |||
| geben, gab, gegeben | doni, donis, donita | |||
| gẽna, gìna, giñti | ĉasi | 178 | 278 | 242 |
| gimti, gema, gìmė | naskiĝi | 278 | 242 | |
| gìrdyti; gérti; gėrìmas | trinkigi; trinki; trinkado | 128,127EL | 283,322 | |
| išpirkti, ìšperka | elaĉeti | 174 | ||
| keliù, kélti; kálnasEl paĝo 460{305} de "The Nostratic Macrofamily". | levi, suprenigi, altenigi; monto | |||
| kerpa, kirpo, kirpti | tondi | 36 | 265 | |
| kimšti, kemša, kimšo | ŝtopi | 248,278 | ||
| kirsti, kerta, kirto | haki; falĉi; piki; (ek)bati; beki; ... | 248,278 | ||
| krimsti, kremta, krimto | mordi, maĉi; insultadi, riproĉadi | 278 | ||
| leñkti; -linkas | 'biegen, falten; -fach' | 342 | ||
| lįsti, lenda, lindo; landýti | rampi | 248,278,284 | ||
| mìlžtiVariaĵo: mélžti, mélža, mìlžo | 278 | |||
| miñti, mena, mìnė; mastýti | (re)memori; diveni, solvi enigmon; pensi, mediti | 176,172EL | 278,285 | 286 |
| pirkti, perka, pirko | aĉeti | 226,231,232,248,278 | ||
| reñka, riñko, riñkti | kolekti; amasigi; elekti; komposti | 175 | 248,278 | 330 |
| sagstýti; sègti | ??; pingli | 222EL | 285 | |
| sehen; sah, gesehen | vidi; mi/li vidis, vidita | |||
| skélti; skáldyti | fendi, spliti; haki, pecigi, spliti | 283 | ||
| skrìsti, skreñda, skrìdo; skraidýti | flugi; flugadi | 227EL | 278,285 | 337 |
| stehlen, stahl, (gestohlen) | ŝteli, ŝtelis, ŝtelita | |||
| sverti, svarùs, svarstýti; swâri | 'wägen, wiegen; schwer; erwägen; schwer' | 750 #4 | 285 | |
| tilpti, telpa, tilpo | trovi lokon; eniri | 278 | 356 | |
| treten, trat, getreten | treti, tretis, tretinta | |||
| velka, vilko, vilkti | tiri, haŭli | 175 | 248,278 | |
| vérda, vìre, vìrtiParencas Rus.: варить [varitj] 'kochen, sieden' [RV, paĝo 25]. | boli | 179 | 278,365 | 370 |
| vergessen, vergaß, vergessen | forgesi, forgesis, forgesi(n)ta | |||
| veržti, varžýti | kuntiri, streĉi; kuntiradi, ŝraŭbadi | 271,269EL | 284 | |
| vyti, veja, vìjo | peli; postkuri, persekuti; tordi;volvi; nesti | 278 | ||
| werben, warb, (geworben) | varbi, varbis, varbita | |||
| wairpan, warp, (waurpum) | ĵeti, ĵetis, ĵetita | 36; 40GtGr | ||
| werfen, warf(en), (geworfen) | ||||
| žvelgti, žvalgýtis | ekrigardi; ĉirkaŭrigardi | 281EL | 284 |
| modeloj | sencoj | DBS #1 | HBLS #2 | TWB #3 |
|---|---|---|---|---|
| driusan, driusô, drausjan, (drus) | 'fallen; Abhang; fallen machen; Fall' | 39GtGr | ||
| giutan, gaut, (gutum, gutans) | 'gießen' | 39GtGr | ||
| liufs, ga-laufs, ga-laubjan | 'lieb; kostbar; glauben' | 39GtGr | ||
| liugan, laug, (lugum, lugans) | 'lügen' | 39GtGr | ||
| siuhs, saúhts | 'krank; Krankheit' | 39GtGr |
| modeloj | sencoj | DBS #1 | HBLS #2 | TWB #3 |
|---|---|---|---|---|
| baidýti; bijóti | peli; angori | 284 | ||
| beißen, biß, gebissen | mordi, mordis, mordita | |||
| bleiben, blieb, geblieben | resti, restis, restinta | |||
| gedeihen, gedieh, gediehen | kreski, kreskis, kreskinta | |||
| graibýtis; griẽbtis | 'herumtasten' | 343 | ||
| greipan, graip, gripum | kapti, kaptis | 36 | ||
| klaipýti; klypti | flekse deformi; flekse deformigi | 284 | ||
| laistýti; lieti | akvi; verŝi | 164,168EL | 285 | |
| laižýti; liežti | lekadi; lekeri | 284 | ||
| leiden, litt, gelitten | suferi, suferis, suferinta | |||
| liẽka, lìko, lìkti | restas, restis, resti | 36,175 | 249,278,296,342 | 278 |
| snéigėti; snaĩgė; snìgti; sniẽgas | neĝegi; neĝero; neĝi; neĝo | 78,88 | ||
| streiten, stritt, gestritten | kvereli, kverelis, kverelinta | |||
| sváidyti; svíesti | ĵetadi; ĵeti | 283 | ||
| treiben, trieb, getrieben | movi, turni, bosi; movis, turnis, bosis; movita, turnita, bosita |
|||
| ur-reisan, -rais, -risum, -risans | 'aufstehen' | 39GtGr | ||
| weisen, wies, gewiesen | gvidi, konduki; gvidis, kondukis; gvidita, kondukita |
| modeloj | sencoj | |
|---|---|---|
| брести [bresti], бродить [broditj] | 'sich schleppen, sich mit Mühe fortbewegen' | 22RV |
| везти [vezti], возить [vozitj] | 'fahren, bringen, holen' | 28,41RV |
| вести [vesti], водить [voditj] | konduki | 88,94RGr; 29,41RV |
| φερω [pherô] , φορος [phoros]El "Griechische Schulgrammatik", paĝo 9. | mi portas; | |
| греметь [gremetj], гром [grom] | 'donnern, dröhnen; klirren;; Donner' | 94RV |
| звенеть [zvenetj], звонить [zvonitj] | 'klingen, tönen, klirren';; 'läuten, klingeln' | 171RV |
| лежать [leĵatj], ложить [loĵitj] | 'liegen;; legen' | 209,211RV |
| лечь [leĉj], ложиться [loĵitjsja] | 'sich hinlegen; sich schlafen legen;; ...' | 210RV |
| melsti, молить [molitj] | 'anflehen, flehentlich bitten (um)' | 218RV |
| нести [nesti], носить [nositj] | porti | 89,92RGr |
| πετεσθαι [petesthai], ποτη [potê] | 'fliegen; Flug' | |
| tego; toga | mi kovras; togo |
| modeloj | sencoj | DBS #1 | HBLS #2 | TWB #3 |
|---|---|---|---|---|
| agis; ôg | 'Furcht; ich fürchte' | 41GtGr | ||
| blokšti, blaškia, bloškė | 277 | |||
| dvokti, dvakiaLiterare: dvokia. | fetori | 277 | 233 | |
| fara, fór | iri, iris | 115§279Isl.Gr. | ||
| fraþjan; frôþs | 'verstehen; Verstand' | 41GtGr | ||
| kapstýti; kopti | fosetadi; ?? | 150,159EL | 285 | |
| karia, kórė, kárti | pendiGermane: 'hängt-en auf, hängte(n) auf, hängen'. | 179 | 250,277 | |
| skobti, skabiaLiterare: skobia. | 277 | |||
| smogti, smagiaLiterare: smogia. | bati | 277 | 339 | |
| vagia, vogė, vogti; vagìs | ŝteli; ŝtelulo | 179 | 129,131,277,349 | 371 |
| wakan; wôkains | 'wachen'; 'das Wachen' | 41,115GtGr |
| modeloj | sencoj | DBS #1 | HBLS #2 | TWB #3 |
|---|---|---|---|---|
| bliáuti, bliáuna/bliáuja, blióvė | bleki; ploraĉi | 278 | 223 | |
| gaũbti; (-gubas) | 'umhüllen; -fach' | 342 | ||
| kráuti, kráuna/kráuja, króvė | ŝarĝi, stapli; staki; kargi; nesti; burĝoni; ŝargi | 277 | ||
| piáutiEn "Esperanto-lietuvių ir lietuvių-esperanto kalbų žodynas" sur paĝo 201 en alia skribo: pjáuti. , pióvė | tranĉi; segi; falĉi; serpi; buĉi | 237,250,278 | ||
| ráuti, róvė | 'raufen' | 342 |
| modeloj | sencoj | |
|---|---|---|
| fahren; fuhr, gefahren | veturi; mi/li veturis, veturinta | |
| graben, grub, gegraben | fosi, fosis, fosita | |
| laden, lud, geladen | ŝarĝi, kargi; ŝargi | |
| tragen, trug, getragen | porti, portis, portita | |
| wachsen; Wuchs | kreski; kresk(ad)o | |
| waschen, wusch, gewaschen | lavi, lavis, lavita |
| vico Gt. | sekvoj | vico Kit. | sekvoj | komentoj |
|---|---|---|---|---|
| I. | ei,ai,i | I.d | ej,aj,i | |
| II. | iu,au,u | I.b | iw,aw | |
| III. | in/aír,an,un/aúr | I. | e,a,i | |
| IV. | in/aír,an,ên,un/aúr | I. | e,a,i | |
| V. | ik/aíh,ak,êk | I. | e,a,i | |
| VI. | a,ô | III. | a,o |
| vico Mn.A.Ger. | sekvoj | vico Kit. | sekvoj | rimarkoj |
|---|---|---|---|---|
| I.a | ī,ei,i | I.d | ej,i | |
| I.b | ī,ē,i | |||
| II.a | io/iu,ou,u/o | I.b | iw,aw | ou>aw (por faciligi asimiladon) |
| II.b | io/iu,ō,u/o | |||
| III.a | i,a,u | |||
| III.b | ë/i,a,u/o | I. | e,a,(i) | |
| IV. | ë/i,a,ā,o | I. | e,a,(i) | |
| V. | ë/i,a,ā,ë | I. | e,a,(i) | |
| VI. | a,uo,a | IV. | a,u | uo>u (kiel en moderna germana) |
| VII.a | ei,ia,ei | |||
| VII.b | ou/ô,io,ou | |||
| VII.c | a,ia,a | |||
| VII.d | â,ia,â | |||
| VII.e | uo,io,uo |
La ĉi-tieaj vicoj laŭ "Die Deutsche Sprache" sur paĝo 184. Komparu ankaŭ la mezepokajn germanajn skemojn sur paĝoj 280-281.
| Vicoj | sekvoj | 2 (pret.=part.pret.) | 2 (inf.=part.pret.) | 3 | Kit. | sekvoj |
|---|---|---|---|---|---|---|
| I. | ei[aj],i[i] | 1.: beißen, biß {36(#1)} | I.d | aj/ej,i | ||
| ei[aj],ie[î] | 1.: bleiben, blieb | |||||
| II. | ie[i],o[ô] | 2.: biegen, bog {18} | ||||
| ie[î],o[o] | 2.: riechen, roch | |||||
| III. | i,a,u | 8.: binden, band, gebunden {17} | ||||
| i,a,o | 9.: rinnen, rann, geronnen {6} | |||||
| e/i,a[a],o[o] | 10.: helfen, half, geholfen {9} | I. | e,a | |||
| IV. | 10.: stechen, stach, gestochen {4} | |||||
| e/i,a[a],o[o] | 10.: stehlen, stahl, gestohlen {3} | |||||
| e/i,o[o] | 4.: fechten, focht {5}; 10.: schmelzen | II. | e,o | |||
| e[ê],o[ô] | 3.: heben(#2), gären(#3){5} | |||||
| V. | e/i,a,e | 7.: geben, gab {8} | 2.: liegen | I. | e,a | |
| VI. | a[â],u[û] | 6.: fahren, fuhr {8} | IV. | a,u | ||
| VII. | au,ie[î],au | |||||
| ei,ie[î],ei | 1.: heißen | I.d | aj/ej,i | |||
| a,ie[î],a | 5.: blasen, blies {8} | I. | a,i | |||
| u,ie[î],u | ||||||
| o,ie[î],o |
La roze markitaj vicoj ankoraŭ estas bone rekoneblaj, krom ke la ei-variaĵoj de la vico VII. ne plu distingeblas de la vico I. La nemarkitaj kaŭzas problemojn.
La supraj vicoj troveblas en "Die Deutsche Sprache" sur paĝo 409.
La nov-germana skemo (1.-10.) troveblas sur paĝo 550. Laŭ la menciita libro ĉirkaŭ 40 ne funkcias laŭ la supra skemo, sed ja 127 faras tion. Kaj ĉirkaŭ 165 verboj en la nuna germana funkcias ablaŭte. Ne eblas mencii ĉiujn esceptojn.
| vico | sekvoj | vico Kit. | sekvoj | |
|---|---|---|---|---|
| I.a | e,ė,a,o,uo | I. | e,a | dvėsti, dvẽsia, dvėsė |
| žélti, žẽlia, žėlė; žãlias; (žolė) | ||||
| II. | e,o | klėtis; klóti; (klúonas) | ||
| sėdėti, sėdi, sėdėjo; sodìnti; (súolas) | ||||
| III. | a,o | võgti, vãgia, võgė | ||
| kárti, kãria, kórė | ||||
| I.b (+n) | i,e,ę,ą,į | I. | e,a,i | gręžti; grąžìnti; grįžti |
| leñkti; -linkas [p.342§683B3] | ||||
| miñti, mena, mìnė; mąstýti | ||||
| I.c (+r/l) | e,ė,a,i,y | gélti, gẽlia, ǵėlė | ||
| gìlti, gìlia, gýlė | ||||
| tilpti, telpa, tilpo | ||||
| II. | ei(ej),ej,ai(aj),i,y,ie | I.d | ej,aj,i,ie | lìkti, liẽka/liẽkti, lìko; -likas |
| snéigėti; snaĩgė; snìgti, sniñga/sniẽga/sniẽgti, snìgo; snyguriuoti; sniẽgas | ||||
| III. | au,u,ū,uo,ov | III.b | aw,ow | kráuti, kráuna, króvė; (krūvà) |
| tū̃pti, tùpia, tū̃pė | ||||
| kùlti, kùlia, kūlė | ||||
| uo, uo, av | ||||
| gaũbti; -gubas [p.342§683B3] |
La ablaŭtaj verboj troveblas en "Handbuch der Litauischen Sprache" sur paĝoj 276-278 §§502-506.
Longiga ŝtupo laŭ §502 en infinitivo kaj preterito markatas roze; laŭ §§503-504 en preterito markita flave. I-ŝtupo laŭ §§505-506 en infinitivo kaj preterito, e en prezenco markitas verde. La devenaj a-kaj aj-ŝtupoj menciiĝis en §538c) sur paĝo 283, en §540c) sur paĝo 284, en §541b)c) sur paĝoj 284-285. La diftonga sekvo uo,av troveblas sur paĝo 321 en §623.
Al la sekva ĉapitro
07.04.2016