árva | libera | Lit.: arvas (Het.: arawa-) | árveśo | libereco | ||
vápa | Fin.: vapaa | vàpríki(#1) | respubliko | |||
ćánjo | leĝo | Vj.: chánh | ćánjolo | leĝaro | ćónju(#A) | rajto |
lójgo | Isl.: lög | lójgolo | ||||
na-déda | heredi | Slvk.: dediť 'to inherit' ("heredi") | dédaso | heredaĵo | rudésu | heredanto |
na-dédintja, na-medéda | heredigi | na-ksejdéda | senheredigi | |||
na-épa | devigi | Vj.: ép | épi | devigo | ||
fépi | regulo | Vj.: phép | fepvêlo(#2) | dekreto | ||
féplo | juro | Vj.: phép & Ĉin.: 法律 [fǎlǜ] | féplerju, -i | juristo, -ino | ||
gímu | devigo | Jap.: gimu | nagíma | devigi | ||
hhéśo | krimo | Tlng.: HeS | na-hhéśa | krimi | hhéśulu, -i | krimulo, -ino |
worćíno(#3) | kunmetaĵo el wóra "malbona" kaj na-ćína "fari" | na-worćína | worćínulu, -i | |||
hhórgo | malpermeso | Mong.: хориг [horig] [ĥ-] | na-hhórga | malpermesi | ||
jójta(#4) | prava | el jója "bona" kun aldona konsonanto | na-jójta | pravi | ||
na-lárima | permesi | TokP.: larim | lárimo | permeso | ||
na-źúna | Ĉin.: 准 [zhǔn] | źúno | ||||
na-músa | devi | Ger.: müssen, Jid.: musn, Pl.: musieć, Ĉeĥ.: musit, Slvk.: musieť, Hung.: muszáj > Cig.: musaj |
múso | devo | ||
ójku | rajto | Fin.: oikeus, Est.: õigus | ||||
ómću | proprieto | Mong.: өмч [ömĉ] | naómća | proprieti | ||
na-ondála | malpermesi | Alb.: ndal | ondálo | malpermeso | ||
na-tílta | Hung.: tilt | tílto | ||||
pirćónjo(#5) | privilegio | kunmetaĵo el mallongigo pir- "antaŭ" kaj ćónjo "rajto" | ||||
pirójko(#5) | kunmetaĵo el mallongigo pir- "antaŭ" kaj ójku "rajto" | |||||
rakvédlo(#6) | edikto | kunmetaĵo el ra "el; el(mov)iĝi", na-kvéda "diri" kaj mallongigo l, el bil- "-it-" | na-rakvédla | edikti | ||
rénduti(#7) | dekreto | derivaĵo el réndi "ordo" kaj sufikso | na-rénduta | dekreti | ||
sánlu | propono | Mong.: санал [sanal] | nasánla | proponi | sánleni | proponado |
úslu | Ind.: usul | naúsla | úsleni | |||
na-sóŋa | baloti | Mong.: сонгох [songoĥ] | sóŋeni | balotado | ||
na-stímpla | stampi | Isl.: stimpla | stímpleni | stampado | ||
untóhnatva(#8) | imuna | kunmetaĵo el un- "a-, an-, in-" (science), na-tóhna "tuŝi" kaj sufikso | untóhnatveśo | imuneco | ||
viéśa | publika | Lit.: viešas | viáśu(#A) | politiko | ||
vrénduti | ukazo | kuntiraĵo el véna (ki-véna) "rusa" kaj rénduti "dekreto" | na-vrédnuta | ukazi |
cólu | titolo | Mong.: цол | ||||||
námko | Ger.: Name, Per.: nam > Trk.: nam + k | |||||||
dróśu | stampilo | Arm.: դրոշմ [drošm] | na-dróśa | stampi | ||||
itsiétu | Ĉin.(Gab.): tsiet (Vj.: tiêt) | na-itsiéta | ||||||
pjáćci | sigelo | Blr.: пяцаць [pjačácʹ] | na-pjáćca | sigeli | ||||
pláto | folio | Ger.: Blatt | âmpu-pláto | formularo | plóto(#A) | bileto | ||
tiépi(#1) | dokumento | Ĉin.(Gab.): 牒 [tiep] (Ĉin.: 牒 [dié], Kant.: dip6) | natiépa | dokumenti | ćíepu(#K) | legitimilo | tiápo(#A) | pasporto |
âmpu | ofico | iel stranga kripligo de Ger.: Amt | âmpajko | oficejo |
âmperju, -i(#1) | oficisto, -ino | |||
gévi | komunumo | Heb.: gev | góva(#A) | komuna |
na-gusájda(#2) | administri | Irl.: gu + Mong.: сайд [sajd] | gusájdeni | administrado |
gusájdajko, gusájd-bújgo | administrejo | |||
hádi | limo | Ind.: hadi | húdo(#A) | dogano |
hhíli | Mong.: хил | |||
ròŋ-bújgo(#3) | parlamento | Jap.: [róngi] 'Besprechung, Diskussion' ("diskuto") + Mi | ||
sájdu | ministro | Mong.: сайд [sajd] | sàjdu-bújgo | ministerio, ministrejo |
tójru | ŝtato | Mong.: төр [tör] | motójru | ŝtatano |
tójriesu |
gèrso-âmpajko | laboroficejo | kunmetaĵo el gérso "laboro", âmpu "ofico" kaj sufikso |
ádila | justa | Ind.: adil (Sva.: adili & Mong.: адил [adil]) | ádileśo | justeco | àgil-bújgo | justico |
na-bedóśa(#1) | akuzi | prefikso + Cig.(Lov.): doš | ||||
na-bráta | juĝi | Gl.: bratu (Mn.Irl.: bráth) | bráterju, -i | juĝisto, -ino | brátajko | juĝejo |
dáŋto | puno | Brm.: dangta | na-dáŋta | puni | ||
jáli | Mong.: ял [jal] | na-jála | ||||
dóśi | kulpo | Cig.(Lov.): doš | na-medóśa, na-dóśintja | kulpigi | na-dóśa | kulpi |
na-vapríma(#2) | malkondamni | kunmetaĵo el vápa "libera" kaj na-ríma "paroli" | vaprímo(#3) | malkondamno |
na-ćóra | ŝteli | Cig.: č'or- | ćóreni | ŝtelado | ćórulo | ŝtelulo |
na-kemóla | Jur.: kemol 'to steal' ("ŝteli") | kemóleni | kemólerjo | ŝtelisto | ||
na-hhúra(#1) | trompi | Mong.: хуурах [ĥuuraĥ] | hhúreni(#2) | trompado | hhúrulo(#3) | trompulo |
na-ŋóra | Tlng.: ngor | ŋóreni | ŋórulo | |||
na-támpa | murdi | Est.: tapma, tappa | támpo | murdo | rutámpo | murdulo |
Jen ekzempla frazo laŭ paragrafo 1 de la "Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj".
Kúleri rúnori teésa otbíraw árvari va lígari loŋ tîŋu va ćónjuri. Lo tehémpa razúmun va suvísin, va tepída nakséviśa je tihánu áhheśoni.
"Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu la alian en spirito de frateco."
cákti(#1) | polico | Mong.: цагдаа [cagdaa] |
dába rómi | natura persono | |
fépla rómi | jura persono | |
vajćínulo(#2) | malbonfarulo | kunmetaĵo el vája "malbona" kaj na-ćína "fari" |
vánku(#3) | prizonulo | Fin.: vanki |
Al la sekva ĉapitro
04.03.2024