Apliko de la numeraloj
El Kitakujo
(→Kalkulado / Toáneni) |
(→Ordinalaj numeraloj / páŋari tàlu-sónori) |
||
| Linio 92: | Linio 92: | ||
teksto3=#3: La varianto de -um- ĉiam devas adaptiĝi al la antaŭa numeralo.}} | teksto3=#3: La varianto de -um- ĉiam devas adaptiĝi al la antaŭa numeralo.}} | ||
== Ordinalaj numeraloj / páŋari tàlu-sónori == | == Ordinalaj numeraloj / páŋari tàlu-sónori == | ||
| + | RIM: Ili tre ofte staras antaŭ la koncernata vorto, nur pro stilaj kialoj ili sekvas. Krome ili estas deklinaciataj kiel substantivoj kaj adjektivoj. | ||
| + | |||
| + | ekz.: kúmenśe áplo "tria pomo", Go-tráda ékenśeku házuku! "Veturu al dua domo!" | ||
| + | == Frakciaj numeraloj / lémemari tàlu-sónori == | ||
| + | {| {{Prettytable}} | ||
| + | | ½ | ||
| + | | ojn ékudo | ||
| + | | unu duono | ||
| + | |- | ||
| + | | <sup>2</sup>/<sub>3</sub> | ||
| + | | ek kúmudori | ||
| + | | du trionoj | ||
| + | |- | ||
| + | | <sup>4</sup>/<sub>7</sub> | ||
| + | | kek pítudori | ||
| + | | kvar seponoj | ||
| + | |- | ||
| + | | <sup>23</sup>/<sub>86</sub> | ||
| + | | ekdik kum batdik-śaśudori | ||
| + | | dudek tri okdek-sesonoj | ||
| + | |} | ||
| + | == Sociolektaj dekoj / sóćari śípuri == | ||
Kiel registrite je 10:33, 24. Mar 2006
Enhavo |
Fundamentaj / púmtari
Nombrado / Júpeni
RIM: La apliko okazas kiel en Esperanto. Do kun pluralo post 2 ĝis ∞. Ne estu uzata iu kazo (genitivo singulara kiel en baltaj kaj slavaj lingvoj) post 2 ĝis 4 resp. ekde 5 ĝis 8 (plurale) nur pro la numeralo, sed pro iu prepoziciaĵo aŭ postpozicio (nur kun postpozitivo). Anstataŭ ek + substantivo/adjektivo uzeblas la dualo je -ki: ek púmuri = púmuki "du arboj". Krome ili neniam estas deklinaciataj!
ekz.: ojn míci "unu katino", kum áplori "tri pomoj", śaś-sínte éwrori "sescent eŭroj"
Kalkulado / Toáneni
| adicio
gatlísteni |
gatlístaj X gudaj/su Y | adiciu X al Y | X + Y = Z |
|---|---|---|---|
| X gudaj Y teésa Z | kum gudaj śaś teésa gao | 3 + 6 = 9 | |
| X su Y teésa Z | ojn su gao teésa dik | 1 + 9 =10 | |
| substraho
padéteni |
padétaj Y ot X | subtrahu Y de X | X - Y = Z |
| X pa Y teésa Z (#1) | pit pa kum teésa kek | 7 - 3 = 4 | |
| X pa Y teésa neŋ Z (#2) | śaś pa gao teésa neŋ kum | 6 - 9 = -3 | |
| multiplikado
máŋepisintjeni |
máŋepisintjaj X diŋ Y | multobligu X per Y | X * Y = Z |
| X-koartaw Y teésa Z | ek-koartaw piŋ teésa dik | 2 * 5 = 10 | |
| X-mul Y teésa Z | piŋ-mul śaś teésa kumdik | 5 * 6 = 30 | |
| divido
dájleni |
dájlaj X diŋ Y | dividu X per Y | X : Y = Z |
| X bidájla diŋ Y teésa Z | bat bidájla diŋ kek teésa ek | 8 : 4 = 2 | |
| X bidájla diŋ Y teésa Z dźiŋ' z | dik ojn bidájla diŋ śaś teésa ojn dźiŋ' bat kum | 11 : 6 = 1,83 | |
| potencigo
tálameni |
tálamaj X diŋ Y | potencigu X per Y | XY = Z |
| Y-enśe tálamo ot X teésa Z | ékenśe tálamo ot kum teésa gao | 32 = 9 | |
| Xum(#3)Y teésa Z | doromkum teésa śaśdik kek | 43 = 64 | |
| radikado
bóneni |
úmaj tla X-enśen bónin ot Y | tiru la Xan radikon el Y | x√Y = Z |
| tla X-enśe bóni ot Y teésa Z | tla kum-enśe bóni ot ékdik pit teésa kum | 3√27 = 3 |
- #1: Se X estas pli granda ol Y.
- #2: Se X estas malpli granda ol Y.
- #3: La varianto de -um- ĉiam devas adaptiĝi al la antaŭa numeralo.
Ordinalaj numeraloj / páŋari tàlu-sónori
RIM: Ili tre ofte staras antaŭ la koncernata vorto, nur pro stilaj kialoj ili sekvas. Krome ili estas deklinaciataj kiel substantivoj kaj adjektivoj.
ekz.: kúmenśe áplo "tria pomo", Go-tráda ékenśeku házuku! "Veturu al dua domo!"
Frakciaj numeraloj / lémemari tàlu-sónori
| ½ | ojn ékudo | unu duono |
| 2/3 | ek kúmudori | du trionoj |
| 4/7 | kek pítudori | kvar seponoj |
| 23/86 | ekdik kum batdik-śaśudori | dudek tri okdek-sesonoj |
