Adjektivo
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
E (→Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri) |
E (formatigo, interna ligilo) |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
| - | Ĝia tipa finaĵo estas -a krom ke ekzistas iu afikso verbiga, ĉar ankaŭ | + | Ĝia tipa finaĵo estas -a krom ke ekzistas iu afikso verbiga, ĉar ankaŭ [[verbo]]j finiĝas je -a. Genroj kiel ĉe [[substantivo]]j kaj parte [[pronomo]]j ne estas distingataj. La deklinacio de la adjektivo havas la samajn [[kazo|kazajn]] kaj [[Numeraj signoj|nombrajn]] finaĵojn kiel la substantivo. |
== La komparacio / Tla lígemèni == | == La komparacio / Tla lígemèni == | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| rowspan="2" | komparativo: | | rowspan="2" | komparativo: | ||
| mas- #1 | | mas- #1 | ||
| Linio 7: | Linio 7: | ||
| His.: más | | His.: más | ||
|- | |- | ||
| - | | vec- | + | | {{regiona}} | vec- |
| Ma.Sor.: wěc(ej) | | Ma.Sor.: wěc(ej) | ||
|- | |- | ||
| Linio 19: | Linio 19: | ||
== La malkomparacio / Tla anlígemèni == | == La malkomparacio / Tla anlígemèni == | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| rowspan="3" | malkomparativo: | | rowspan="3" | malkomparativo: | ||
| an-mas- | | an-mas- | ||
| Linio 25: | Linio 25: | ||
| Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + His.: más | | Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + His.: más | ||
|- | |- | ||
| - | | an-vec- | + | | {{regiona}} | an-vec- |
| v-u supre | | v-u supre | ||
|- | |- | ||
| Linio 41: | Linio 41: | ||
== Vortetoj uzataj en komparoj / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri == | == Vortetoj uzataj en komparoj / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri == | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Esperante | | Esperante | ||
| Kitake (se deklinacieblas) | | Kitake (se deklinacieblas) | ||
| Linio 67: | Linio 67: | ||
== Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri == | == Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri == | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Afikso | | Afikso | ||
| Senco | | Senco | ||
| Linio 118: | Linio 118: | ||
== Apliko de komparado en frazoj / Jópseni lígemènini énsaj tókomori == | == Apliko de komparado en frazoj / Jópseni lígemènini énsaj tókomori == | ||
=== Ekzemploj / líziri === | === Ekzemploj / líziri === | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Paolu teésa mastlústa Ítiksi. | | Paolu teésa mastlústa Ítiksi. | ||
| Paŭlo estas pli dika ol Itino. | | Paŭlo estas pli dika ol Itino. | ||
| Linio 139: | Linio 139: | ||
=== Eblecoj / átvesori === | === Eblecoj / átvesori === | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| X V mas-/sić-A Y-ksi | | X V mas-/sić-A Y-ksi | ||
| X V (mal)pli A ol Y. | | X V (mal)pli A ol Y. | ||
| Linio 157: | Linio 157: | ||
Kaj jene ekzemplo el la indonezia lingvo: | Kaj jene ekzemplo el la indonezia lingvo: | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Bis ini lebih baik dari itu. | | Bis ini lebih baik dari itu. | ||
| Bus dieser schöner von jenem. | | Bus dieser schöner von jenem. | ||
| Linio 169: | Linio 169: | ||
Kaj jene ekzemploj el la korea lingvo: | Kaj jene ekzemploj el la korea lingvo: | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Mali-ka Susan pota te yeppu-ta | | Mali-ka Susan pota te yeppu-ta | ||
| Mary-NOM Susan than more pretty-DECL | | Mary-NOM Susan than more pretty-DECL | ||
| Linio 179: | Linio 179: | ||
|} | |} | ||
RIM: el Minjoo_Kim.pdf, paĝo 1 | RIM: el Minjoo_Kim.pdf, paĝo 1 | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da | | i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da | ||
| dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein | | dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein | ||
| Linio 191: | Linio 191: | ||
Kaj jene ekzemplo el la japana lingvo: | Kaj jene ekzemplo el la japana lingvo: | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Tokyo wa Osaka yori okii desu. | | Tokyo wa Osaka yori okii desu. | ||
| Tokyo Osaka als groß ist | | Tokyo Osaka als groß ist | ||
| Linio 203: | Linio 203: | ||
Kaj jene ekzemplo el la tibeta lingvo: | Kaj jene ekzemplo el la tibeta lingvo: | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| ngüü-la sser g'ong tch'äh | | ngüü-la sser g'ong tch'äh | ||
| Silber-als Gold Preis größer | | Silber-als Gold Preis größer | ||
| Linio 215: | Linio 215: | ||
Kaj jene ekzemplo el la Guarania lingvo: | Kaj jene ekzemplo el la Guarania lingvo: | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
| Ne porãve Kamégui. | | Ne porãve Kamégui. | ||
| dein schön-mehr Carmen-von. | | dein schön-mehr Carmen-von. | ||
| Linio 227: | Linio 227: | ||
== Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori == | == Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori == | ||
| - | {| | + | {| class="prettytable" |
! Kit. | ! Kit. | ||
! Senco | ! Senco | ||
Kiel registrite je 15:06, 27. Maj 2011
Ĝia tipa finaĵo estas -a krom ke ekzistas iu afikso verbiga, ĉar ankaŭ verboj finiĝas je -a. Genroj kiel ĉe substantivoj kaj parte pronomoj ne estas distingataj. La deklinacio de la adjektivo havas la samajn kazajn kaj nombrajn finaĵojn kiel la substantivo.
Enhavo |
La komparacio / Tla lígemèni
| komparativo: | mas- #1 | pli | His.: más |
| vec- | Ma.Sor.: wěc(ej) | ||
| superlativo: | naj- | plej | Pl./A.Sor./Slvk./Mak./Blg.: naj- |
- #1: K-u ankaŭ la luksemburgan dialekton de la germana: méi, en: méi laang, laŭ franca: plu long [Die deutsche Sprache, paĝo 15]
La malkomparacio / Tla anlígemèni
| malkomparativo: | an-mas- | malpli | Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + His.: más |
| an-vec- | v-u supre | ||
| sić-; (Var.: suć-) | Vab.: sikiglu | ||
| malsuperlativo: | an-naj- | malplej | Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + Pl.: naj- |
| sils-; (Var.: sals-, sas-) | Vab.: sikilisa |
Vortetoj uzataj en komparoj / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri
| Esperante | Kitake (se deklinacieblas) | Kitake (se ne deklinacieblas #1) |
| ol | -ksi | lik |
| el | -ket | isot #2 |
| X-a kiel y | X-a y-dźot | X-a as y |
| tiel X-a kiel y | témaw X-a y-dźot | témaw X-a as y, témaw X-a sem y |
- #1: Tio estas la sola ebleco en Dzitak-najbaraj dialektoj, la Dzitaka kaj la Dźiga.
- #2: Dialekte nur is.
Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri
| Afikso | Senco | Etimo | Ekzemplo | Senco |
| -ems- #1 | -simila | Turk.: (i)msi | gjúpemsa | stulteca |
| ki- | -lingva | Sva.: ki- | kizermana | germanlingva |
| -isva | -eta #2 | Lit.: -svas | gelisva | flaveta |
| -ojta | -eca | Sor.: -ojty | jégojta | glacieca |
| pa- | sen ... | Alb.: pa | pa-ájba | senhonta |
| -tlen- #3 | Hung.: -tlen (-tlan) | suvotlena #4 | senakva |
- #1: Variantoj estas -ims-, -ujms-
- #2: por kolorvortoj.
- #3: En la dialekto en Búdi kaj Péśti per forigo de la adjektiva a el ĝi estiĝis abesivo kiel plia kazo.
- #4: La modelo por tio ekzistas en la angla (-less), germana (-los), finna (-tön), hungara (v-u live) kaj turka (-siz)
La adjektivo en la plej oftaj kazoj staras antaŭ la koncernata substantivo, sed ĝi povas stari malantaŭe, se tio pro stilaj aŭ aliaj kialoj necesas.
Apliko de komparado en frazoj / Jópseni lígemènini énsaj tókomori
Ekzemploj / líziri
| Paolu teésa mastlústa Ítiksi. | Paŭlo estas pli dika ol Itino. |
| Géru teésa sićaránda Paoluksi. | Gerhardo estas malpli saĝa ol Paŭlo. |
| Íti teésa najmója loket. | Itino estas la plej bela el ili. |
| Aotu laésa silsberáca kúleket. | Aŭtuo estis la malplej riĉa el ĉiuj. |
| Súvoksi mastépa púru teésa. | Fajro estas pli varma ol akvo. |
| Kúleket sicgúrda émi laismátama. | Ŝi aspektis plej malbele el ĉiuj. |
Eblecoj / átvesori
| X V mas-/sić-A Y-ksi | X V (mal)pli A ol Y. | berberaj, greka, hebrea, malaja, maoria, songhaja, svahila, taja, kimra, zapoteka, finna |
| X V naj-/sils-A Y-ket | X V (mal)plej A el Y. | |
| Y-ksi mas-/sić-A X V. | X V (mal)pli A ol Y. | japana, vaska, birma, ĉibĉa, guarania, hindia, kanada, turka, finna |
| Y-ket naj-/sils-A X V. | X V (mal)plej A el Y. |
RIM: La modelojn mi trovis en: "Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache", paĝo 84.
Kaj jene ekzemplo el la indonezia lingvo:
| Bis ini lebih baik dari itu. | Bus dieser schöner von jenem. | 'Dieser Bus ist schöner als jener.' |
| X lebih_A dari_Y | X V pli A ol Y | Ĉi tiu buso estas pli bela ol tiu. |
RIM: el "Indonesisch für Globetrotter", paĝo 32
Kaj jene ekzemploj el la korea lingvo:
| Mali-ka Susan pota te yeppu-ta | Mary-NOM Susan than more pretty-DECL | 'Mary is prettier than Susan' |
| X Y_pota te_A-V | X V pli A ol Y | Marino estas pli bela ol Susano. |
RIM: el Minjoo_Kim.pdf, paĝo 1
| i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da | dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein | 'Dieses Essen ist besser als die kalte Nudelsuppe.' |
| X-po.da Y-(4) (tô) A-V | X V pli A ol Y | Ĉi tiu manĝo estas pli bona ol la malvarma nudelsupo. |
RIM: el "Koreanisch für Globetrotter", paĝo 44
Kaj jene ekzemplo el la japana lingvo:
| Tokyo wa Osaka yori okii desu. | Tokyo Osaka als groß ist | 'Tokyo ist größer als Osaka.' |
| X Y_yori A-V | X V pli A ol Y | Tokio estas pli granda ol Osakao. |
RIM: el: "Japanisch Wort für Wort", paĝo 41
Kaj jene ekzemplo el la tibeta lingvo:
| ngüü-la sser g'ong tch'äh | Silber-als Gold Preis größer | 'Gold ist teurer als Silber.' |
| Y-la X (S)A | X V pli A ol Y | Oro estas pli multekosta ol arĝento. |
RIM: el: "Tibetisch für Globetrotter", paĝo 51
Kaj jene ekzemplo el la Guarania lingvo:
| Ne porãve Kamégui. | dein schön-mehr Carmen-von. | 'Du bist schöner als Carmen.' |
| X A-ve Y-gui. | X V pli A ol Y | Vi estas pli bela ol Karmeno. |
RIM: el: "Guarani Wort für Wort", paĝo 33.
Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori
| Kit. | Senco | Etimo | Kit. | Senco | Etimo |
|---|---|---|---|---|---|
| aránda | saĝa | Gua.: arandu | gjúpa | stulta | Rus.: глупый [glupyj], Pl.: głupy |
| rúmla | Est.: rumal (Gen.: -a) | ||||
| beráca | riĉa | Vask.: a-beratsa | wákća | malriĉa | Keĉ.: wakcha |
| bóća | gaja | Tlng.: boch | anbóća | malgaja | |
| brúza | rapida | Trk.: bruzas | láwna | malrapida | Ind.: laun |
| gótja | Lit.: goti | ||||
| rípa | Taj.: rìip | ||||
| cíkva | interesa | Ukr.: tsikawyj | kétla | malinteresa | Tlng.: qetlh |
| dáda | granda | Lit.: dìdelis & Ĉi.: dà | bága #1 | malgranda | Mong.: baga |
| máha | Sans.: mahát, Ind.: maha | ćíkia | Vask.: txiki, Bur.: čiki | ||
| útana | Ĉer.: u'-ta-na' | ćúta | Ĉi.: čut | ||
| léka #2 | Taj.: le-k | ||||
| tána | Sans.: tanú | ||||
| dálma | profunda | Ind.-Malaj.: dalam | lída | malprofunda | Enc.: lidde (liddea) |
| dípa #3 | TokP.: dipi | ||||
| dlákva | mola | Gt.: þlaqus | kátva | malmola | Kaz.: khatti, Mong.: hatuu (Jap.: katai) |
| meáka | Kr.: mek(a/o), Rus.: mjágkij, Slvk.: mäkký | ||||
| dólga #4 | longa | Rus.: долго [dolgo], Slov.: dolg(a/o) | ćóta | mallonga | Ĉi.: čot |
| úzuna | Uzb./Turk./Azb.: uzun | ćúta | Ĉi.: čut, Keĉ.(Ayac): čutu 'short' #5 | ||
| drága | kara | Hung.: drága, Cig.(Lov.)/Rum.: drag | píkta | malica | Lit.: pìktas |
| fíla | Gr.: φιλος [fílos] | póśva | Gua.: pochy ®[poši-] | ||
| míla | Rus.: милий [milij], Pl.: mily | ||||
| dzúkva | simpatia | Gua.: juky ®[djuki-] | wésa | malsimpatia | inventita |
| d¸ága #6 | hela | Sum.: dag | léća | malhela | Snĉ.: łeč |
| léwka | Gl.: leuc-os | támna | Kr.: taman, tamna, tamno |
